Сайта кӗр | Регистраци | Сайта кӗрсен унпа туллин усӑ курма пулӗ
 +0.3 °C
Ҫиччӗ виҫ те пӗрре кас.
[ваттисен сӑмахӗ]
 

Хыпарсен ҫыххи: Чӑваш чӗлхи

Чӑваш чӗлхи

Чӑваш Енри хальхи вӑхӑтри паллӑ сӑвӑҫсенчен пӗри, вун-вун юрӑ сӑмахӗсен авторӗ Альбина Юрату шкулсемпе ача пахчисене тӑтӑшах тухса ҫӳрет. Ӳркенменскер хулари ачасем патне ҫеҫ мар, районтисем патне те ҫитет.

Ҫак кунсенче вӑл Шупашкарти «Теремок» 93-мӗш ача пахчинче пулнӑ. «Тӗлпулу питӗ интереслӗ иртрӗ. Ачасемпе юрларӑмӑр, ушкӑнпа сӑвӑсем каларӑмӑр, мана валли ятарласа чӑвашла юрӑ та юрларӗҫ, юмахсем ҫырма вӗрентӗмӗр... «Теремок» ача пахчине ҫӳрекен шӑпӑрлансене чунтанах юратрӑм. Воспитательсене чун-чӗре тавӗ. Асӑнмалӑх-савӑнмалӑх сӑн ӳкерӗнтӗмӗр...», — хыпарланӑ чӑваш чунӗллӗ хастар сӑвӑҫ Альбина Юрату.

 

Чӑваш чӗлхи

Ӗнер Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамӑксен театрӗнче чӑваш чӗлхине, наци культурине тата ӳнерне аталантарассине сӳтсе явма пуҫтарӑннӑ. Пултарулӑх пӗрлешӗвӗсен хастарӗсемпе, артистсемпе, художниксемпе, дизайнерсемпе тата композиторсемпе иртнӗ тӗлпулӑва республика Элтеперӗ Олег Николаев хутшӑннӑ.

«Чӑвашла хаҫатсем тата журналсем тухса тӑраҫҫӗ, радиопа телекурав чӑвашла хыпарлаҫҫӗ. Пирӗн пурнӑҫа чӑваш киновӗ ытларах та ытларах кӗрсе пырать. Ку вӑл пӗтӗмпех — тӑван чӗлхене аталантармалли никӗс. Анчах пирӗн талпӑнмалли пур-ха. Ача пӗчӗкрен чӑваш чӗлхине тата культурине ӑша хывтӑр тесен ун тавра чӑваш чӗлхи пулмалла. Ку енчен пирӗн пурнӑҫламалли чылай-ха, — тенӗ Олег Николаев. — Кунта хуласенчи урамсенче чӑвашла ҫырассине, тӗрлӗ меропиятире чӑваш чӗлхипе усӑ курассине те кӗртмелле».

 

АКА
19

Виҫ ҫаврӑм тивлетлӗ сӑмах
 Л.Пӑртас | 19.04.2021 12:47 |

Сумлӑ сӑмах Чӑваш чӗлхи

(Ҫулталӑкра пӗрре килекен Чӑваш чӗлхи кунӗ умӗн калани)

Чи малтанхи сӑмахшӑн – тав! Тавах!

П. Хусанкай. Ҫуралнӑ ҫӗр-шывра.

Хальхи тӑкӑс та пирчевлӗ пурнӑҫ саманчӗ: чӗлхемӗр ҫухаласси Пире Тивмен пек, таҫта аякра пулса пынӑ пек туйӑнать.

Л. Пӑртас.

 

Ялан телей пӗрчисене тӗрлӗ енчен асамлӑн ҫупӑрласа кӗтекен Этем Чунӗ-Кӑмӑлӗ — ирӗклӗхпе тулса ларнӑ пирӗн космос-галактика пекех — вӗҫӗ-хӗррисӗр. Ҫав шутласа илейми вӗҫсӗрлӗхре чӑвашлӑхӑн авалтанах килекен масмаклӑ-чӗнтӗрлӗ арки ҫине тараватлӑн ҫырса хунисем, пулнӑ шухӑшӑмӑрсене татах та малалла кармаштараҫҫӗ, пин-пин ҫӑлтӑрсем шӑтӑкланӑ тӳпере тӗппипех иртсе кайман астӑвӑм шӑплӑхӗпе пӗлсе усӑ курса, малалла хастарланса-патварланса утма хистекен хамӑрӑн ҫутӑ тивлет пулмаллине куллен аса илтереҫҫӗ, «Эх, мӗн ма юрататӑп-ши эпӗ тӑван халӑха? Чӗлхи, чӗлхи-ҫке эмел...» – тенӗччӗ Г.Н. Волков.

Ака уйӑхӗн 25-мӗшӗ — чӑваш халӑхне ҫутта кӑлараканӗ, ҫӗнӗ чӑваш ҫырулӑхне йӗркелекенӗ Иван Яковлевич Яковлев ҫуралнӑ кун.

Малалла...

 

Чӑваш чӗлхи

Чӑваш Республикин ача-пӑчапа ҫамрӑксен вулавӑшӗ «Ялан янра, чӑваш чӗлхи!» ятпа онлайн-фестиваль ирттерет. Ӑна ҫӗнӗ чӑваш ҫырулӑхне йӗркеленӗренпе 150 ҫул ҫитнине тата Чӑваш чӗлхи кунне халалланӑ.

Илемлӗ вулакансен фестивальне чӑваш чӗлхин илемлӗхӗпе пуянлӑхне упраса хӑварас тӗллевпе ирттереҫҫӗ.

Аса илтерер: ака уйӑхӗн 25-мӗшӗнче ҫулсеренех Чӑваш чӗлхи кунне уявлаҫҫӗ. Ӑна 1992 ҫулхи ака уйӑхӗн 9-мӗшӗнче Чӑваш Республикин Верховнӑй Совечӗн Президиумӗн йышӑнӑвӗпе ҫирӗплетнӗ. Ку куна ытахальтен суйламан. Ун чухне чӑваш ҫырулӑхне тата алфавитне йӗркеленӗ Иван Яковлев ҫуралнӑ.

 

Чӑваш чӗлхи

Чӑвашсен «Хавал» пуҫару ушкӑнӗ чӑваш чӗлхин уйлӑхне ҫулсерен ирттерекенччӗ. Кӑҫалхи уйлӑха ирттересшӗн. Чӑваш чӗлхине вӗренес тата вӗрентес кӑмӑллисене утӑ уйӑхӗн 4-10-мӗшӗсенче пухасшӑн. Кун пирки ушкӑн «Контактра» халӑх ушкӑнӗнче пӗлтернӗ. Унччен вара ыйтӑм (ӑна икӗ чӗлхепе: чӑвашла тата вырӑсла) йӗркеленӗ.

«Хавал уйлӑх пулсан эпӗ...» ыйтӑва ҫапларах хуравлама май пур: «Килме хатӗр», «Килес кӑмӑллӑ, анчах тӗрлӗ сӑлтавран килет», «Килес кӑмӑллӑ, анчах мана вӑхӑчӗ юрӑхлӑ мар»,«Килме шутламастӑп», «Пӗлместӗп~~».

Хыпар ҫӑлкуҫӗ: https://m.vk.com/wall-12972450_15921
 

Чӑваш чӗлхи

Чӑваш чӗлхи лабораторийӗ пуш уйӑхне 754 пин те 507 мӑшӑрпа вӗҫлерӗ. Ҫапла май иртнӗ уйӑхра «Чӑваш чӗлхин икчӗлхеллӗ ҫӳпҫи» 37 пин те 036 ҫӗнӗ мӑшӑрпа пуянланчӗ. Нарӑс уйӑхрипе танлаштарсан ытларах турӑмӑр ӗнтӗ, анчах та иртнӗ ҫулхине пӑхсан — сахалтарах. Пӗлтӗр эпир пуш уйӑхӗнче 45 пин те 595 ҫӗнӗ мӑшӑр хатӗрленӗччӗ. Ку вара чи хастар ӗҫленӗ вӑхӑт, ку рекорда халӗ те эпир ҫӗнетеймен.

Ҫавах та иртнӗ уйӑхра эпир пысӑк ҫитӗнӳ турӑмӑр теме пулать — 1 миллион мӑшӑр пухас ӗҫӗн 3/4 пайне турӑмӑр, 750 пин урлӑ иртрӗмӗр.

Иртнӗ уйӑх пуҫламӑшӗнче хамӑр умра лартнӑ тӗллевсене пурнӑҫларӑмӑр темелле. Валентин Катаевӑн повеҫне те, Ада Чумаченкон «Уйӑх ҫынни» хайлавне те, Михаил Водопьяновӑн «Валерий Чкалов» биографиллӗ повеҫне те мӑшӑрласа пӗтертӗмӗр. Хальхи вӑхӑтра Этель Войничӑн «Пӑван» романне мӑшӑрлатпӑр, Михаил Водопьяновӑн «Поляр летчикӗ» калавсен пуххипе ӗҫлетпӗр.

Пирӗн корпусӑн иртнӗ уйӑхри ытти кӑтартусен ӳсӗмӗсем ҫакнашкал:

- тектсен йышӗ 2 178 (+118 /эпир иртнӗ уйӑхра хыпарсем пит нумай кӗртрӗмӗр/);

- пуплевӗшсен йышӗ 816 703 (+35 384);

- сӑмахсен йышӗ 8 360 596 (+320 012).

Хыпар ҫӑлкуҫӗ: https://corpus.chv.su/a/statistic
 

Чӑваш чӗлхи

Чӑваш халӑх поэчӗ Валери Туркай Чӑваш Республикин Пуҫлӑхӗ патне ҫырупа тухнӑ (пирӗн редакцире пур) — вӑл ӗнер Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче иртнӗ уявра чӑваш чӗлхи янраманнишӗн пӑшӑрханса ҫырнӑ.

«Мана тата театра пухӑннӑ ытти нумай сумлӑ ҫына ӗнерхи «уявра» МӖН тӗлӗнтерчӗ те чунран тарӑхтарчӗ-ха?.. «Уявӑн» пӗрремӗш, официаллӑ, пайӗнче Чӑваш Сӑмахӗ пачах та янӑраманни тата сценӑна илемлетнӗ чух Чӑваш Чӗлхипе пачах та усӑ курманни!» — ҫырнӑ хӑйӗн ҫырӑвӗнче Валери Туркай. Чӑваш Енӗн культура министрӗ те, финанс министрӗ те, Патшалӑх Канашӗнче килнӗ Рафинов та хӑйсен сӑмахӗсене каланӑ чухне чӑвашла пӗр сӑмах та каламанни пирки пӑшӑрханать ҫыру авторӗ.

Валери Туркай шучӗпе чӑваш чӗлхине хисеп туманни Светлана Каликовӑпа ҫыхӑнӑ. «Ман шутпа, С.А. Каликова хӑйӗн пуканӗ ҫинче лармасть», — пӗтӗмлетнӗ Валери Туркай хӑйӗн ҫырӑвне.

 

Харпӑр шухӑш Чӑваш чӗлхи

Юхма Мишши хатӗрленӗ «Ылтӑн ҫӳпҫе» кӗнекери статьясемпе малалла паллаштаратпӑр (ку ӗҫе тахҫантанпах тӑвайманччӗ-ха...). Аса илтеретпӗр, кӗнекен иккӗмӗш ячӗ — «Чӑваш сӑмахӗсен вӑрттӑнлӑхӗ». Ӑна 1993 ҫулта кӑларнӑ («Вучах» библиотекинче).

Ҫӗршыв тетпӗр эпир хамӑр ҫуралса ӳснӗ кӗтесе, тавралӑха, ҫаран-улӑха, ката-вӑрмана, ҫӗре-шыва юратса. Анчах ку вӑл хальтерех пулнӑ сӑмах, хӑйне евӗрлӗ ӑнлантару. Авал чӑвашсем ку пӗлтерӗше эл (эль) сӑмахпа ӑнлантарнӑ. Эл — ҫӗр-шыв, тӑван кӗтес, ҫуралнӑ тавралӑх. Чӑваш ҫӗршывӗ — чӑваш элӗ. Пирӗн аслаттейсем, авалхи пӑлхарсем, патшине элтепер (элтапӑр) тенӗ, ку ӗнтӗ эл (ҫӗр-шыв) тытса тӑракан тенине пӗлтернӗ пуль. Ӗлӗк чухне эл темиҫе пая пайланнӑ, пайӗсене ил (иль) тенӗ. Ил — область, вулӑс, тӑрӑх, удел. Илхан — удел ханӗ е йӑх ханӗ. Ханпа пӗр варти ҫын — кавхан е кӑвхан. Ку сӑмах хальхи пӑлхар чӗлхинче ҫак пӗлтерӗшпех упранса юлнӑ, ӑна кӑвапа сӑмахпа ҫыхӑнтараҫҫӗ, пӗр кӑвапаран тени ӗнтӗ апла вӑл. Чӑвашра илхан сӑмах каярахпа ят пулса юлнӑ. Эл, ил — чылай тӳрк чӗлхисенче халӗ те хӑйсен пӗлтерӗшӗпех пурӑнаҫҫӗ.

Малалла...

 

Чӑваш чӗлхи
Администраци хуравӗ
Администраци хуравӗ

Казахстанри Нур-Султанра пурӑнакан Ержан Батешов нумай пулмасть Олег Николаев патне ҫыру янӑ — вӑл Чӑваш Республикинчи влаҫ органӗсен сайчӗсене икӗ патшалӑх чӗлхипе — чӑвашла тата вырӑсла — хатӗрлесе пыма чӗнсе каланӑ. «Чӑваш Республики Пуҫлӑхӗн официаллӑ сайтне икӗ патшалӑх чӗлхипе те туманни питӗ ӑнланмалла мар пулӑм», — тесе пӗлтернӗ Ержан Батешов. Хӑйӗн ҫырӑвӗнче вӑл Пушкӑртстанпа Тутарстанран тӗслӗх илме сӗннӗ — вӗсен официаллӑ влаҫ органӗсен сайчӗсем икӗ чӗлхеллӗ, вырӑслисӗр пуҫне вырӑнти халӑхӑн патшалӑх чӗлхипе те тулса пыраҫҫӗ.

Чӑваш Республики Пуҫлӑхӗн Администрацийӗ хуравланӑ тӑрӑх Влаҫ органӗсен сайчӗн чӑвашла версийӗ пур (gov.cap.ru/chuv адреспа вырнаҫнӑскер пирки сӑмах пырать), вӑл имӗш, 2011 ҫултанпа ӗҫлет. Ытти сайтсемпе усӑ курас тесен вара Яндекс.Куҫаруҫӑ урлӑ хатӗрленӗ хӑй тӗллӗн куҫарнӑ вариантпа усӑ курма сӗннӗ.

Ержан Батешов ҫавӑн пекех Сарӑту облаҫӗнче те казах чӗлхине тӗрев пама (унта казахсем йышлӑ пурӑнакан вырӑнсем пур) сӗннӗ, анчах унти тӳре-шара та казах чӗлхине пулӑшма килӗшмен.

 

Чӑваш чӗлхи

Чӑваш ҫырулӑхне йӗркеленӗренпе 150 ҫитнине халалласа Чӑваш Ен Наци вулавӑшӗнче «Эпӗ чӑваш ачи» заняти пуҫарнӑ. Ӑна вулавӑш Чӑваш Енри ашшӗ-амӑшӗпе учительсен «Аталану» ассоциацийӗпе пӗр шухӑшлӑ пулса чӑваш чӗлхине, наци культурине тата историне тарӑнрах вӗрентес тӗллевпе йӗркеленӗ.

Тӑван чӗлхене, культура эткерлӗхне, иртнине упраса хӑварсан халӑх малашлӑхӗ пулӗ. «Ачасене тӑван йӑла-йӗркене, чӗлхене юратма вӗрентсе ӳстерсен халӑх ӗмӗр пурӑнӗ», – тесе шухӑшлаҫҫӗ пултарулӑх пӗрлешӗвне йӗркеленӗ хастарсем.

Кружока шкул ҫулне ҫитменнисене тата кӗҫӗн классенче вӗренекенсене йыхравлаҫҫӗ. Заняти шӑманткунсерен, 10 сехетрен пуҫласа 11 сехет те 30 минутчен, пырӗ. Ӑна Шупашкарти 40-мӗш вӑтам шкулти чӑваш чӗлхипе литаратурин учителӗ Татьяна Леонтьева тата Чӑваш Ен Наци телерадиокомпанин радиовещанин аслӑ редакторӗ Валентина Белова ертсе пыраҫҫӗ.

Ыйтса пӗлмелли телефон номерӗ: 23-02-17, хушма номер – 138.

 

Страницӑсем: 1 ... 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, [23], 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, ...81
Orphus

Баннерсем

Шутлавҫӑсем

0 Хурал кӗтесӗ (чат)

Ҫанталӑк

Шупашкарта ҫывӑх вӑхӑтра (23.12.2024 03:00) тӗтреллӗ ҫанталӑк, атмосфера пусӑмӗ 753 - 755 мм, -1 - 1 градус сивӗ пулӗ, ҫил 1-3 м/ҫ хӑвӑртлӑхпа кӑнтӑр-хӗвелтухӑҫ енчен вӗрӗ.

Гороскоп

СурӑхВӑкӑрЙӗкӗрешРакАрӑсланХӗрТарасаСкорпионУхӑҫӑТу качакиШывтӑканПулӑсем
Сурӑх: Нумай ӗҫлемелли эрне кӗтет, пуҫӑннисене вӗҫлемелле. Ҫӗнӗ ҫула парӑмсемпе кӗмелле мар. Харпӑр пурнӑҫра кӗтмен кӑмӑллӑ пулӑмсем пулӗҫ. Ҫывӑх ҫынсене вӑхӑт ытларах уйӑрӑр.

Раштав, 23

1999
25
Мускав район сучӗ ЧАП пӗтермелли йышӑну тунӑ.
Пулӑм хуш...Пулӑм хуш...

Ыйтӑм

Чӑваш йӑли тӑрӑх хӑнана пынӑ арҫынна камӑн ӑсатмалла?
хӑнана ӑсатма никам та тухмасть
хӑни ҫулне ахаль те пӗлет, ӑсатмасӑр та
хуҫа арӑмӗ
кил-йышри арҫын
хуть те кам тухсан та
хуҫа хӑй
хуҫа тарҫи
хуҫин ҫитӗннӗ ачисем
ӑсатма тухни — ҫылӑх, юрамасть
пӗтӗм кил-йышпа тухаҫҫӗ